تاریخ بنای قلعه گارنی بر می گردد به هایک ناهابت که به نام گارنیک نوه نتیجه (هایک) نامگذاری شده است.رودخانه گارنی در 28 کیلومتری جنوب شرقی ایروان قرار گرفته است ودرمحدوده استان کوتایک می باشد. این منطقه با داشتن شرایط اب وهوایی طبیعی منحصر بفرد در ارمنستان که ییلاق وشکارگاه اختصاصی پادشاهان در قرون مختلف بوده است.
مجموعه فعلی که شاهد آن هستید از قسمتهاوبناهای زیرتشکیل شده است.
1-عبادت گاه یا بنای اصلی معبد که تاریخچه ساخت ان برمیگردد به قرن اول میلادی این بنا به دستور پادشاه تیرداد اول درسال 66 میلادی بناگردید وتقدیم شده به خدای مهر وبه همین دلیل بعدازبه رسمیت شناختن دین مسیحیت در ارمنستان دراوایل قرن چهارم میلادی این بنا دست نخورده باقی مانده ودرکنار ان کلیسایی بنا گردیدکه بر اثرزلزله مهیبی به سال 1679 میلادی فرو ریخت است.
-درمحدوده بنا شاهد یک حمام اختصاصی هستیم که مربوط به دختر خسرو پرویزکه خواهر تیرداد سوم می باشد که تشکیل شده است ازقسمتهای مختلف که شامل حوزچه های اب گرم وسرد وحمام بخار مباشد .قسمت جالب توجه این حمام کاشی کاری های کف حمام می باشد که از15رنگ طبیعی ساخته شده است ودران ماهی های دریا به تصویر کشیده شده اند.درمرکز این نقش ها فیگور زن ومردی است که نماد خدای اقیانوس می باشد.
-دیگری تخته سنگی که شناسنامه معبد گارنی به شمار می رود که روی ان کتیبه ای به زبان یونانی دست فرمان پادشاه وقت که درراستای بنای این اثر تاریخی حک گردیده است.